Rys historyczny Gminy Osieck
Historia Osiecka sięga odległych czasów. Pierwsze osiedle ludzkie, o stosunkowo wysokiej cywilizacji, o czym świadczą wyniki badań archeologicznych istniało już przed naszą erą w głębi pierwotnej puszczy, najpierw nad potokiem Rudnik, a potem u źródeł potoku Bełch na terenach obecnie zajmowanych przez Stare Miasto. Potok zwany Bełchem łączy kilka źródeł, które obficie dostarczają wody niezamarzającej nawet w największe mrozy. Nad potokiem, w głębi ogromnej niegdyś puszczy Słowianie wybudowali pierwsze drewniane domy.
Nazwa Osiecka ( dawne: Osieczko) pochodzi od słowa osiek oznaczającego w dawnych czasach zasiekę, warownię leśną Podkreśla się, więc obronny charakter pierwotnej osady i potwierdza jej średniowieczne trwanie jako grodu obronnego.
W VIIwieku był tu gród ziemno-kamienny, który przetrwał do IX wieku. Na początku XV wieku książęta mazowieccy wybudowali w pobliżu zamku wielki drewniany dwór. Puszcza Osiecka była bogata w zwierzynę łowną. W miarę rozwoju osady przybywali nowi osadnicy, a osiedlając się budowali domy stanowiące dzisiaj Nowe Miasto z rynkiem i ratuszem. Ulice zostały wytyczone na osi północ - południe i wschód - zachód. Na początku XVII wieku były już pokryte brukiem.
Zaprojektowany układ Osiecka jest regularny, o prostokątnej siatce ulic, dużym kwadratowym rynku i małym ryneczku, pomiędzy Starym Miastem i Nowym Miastem. Przez całą długość Osiecka przebiega szeroka ulica z południa na północ rynku. Krzyżują się stare trakty, przebiegające z południa na północ i z zachodu na wschód.
Osieck stanowił przez długie lata ważny węzeł komunikacyjny ułatwiający handel. Trakt handlowy wiódł z Lublina przez Górzno, Osieck do Czerska.
Na początku XVI wieku Osiek był największą gminą w powstałym z ziemi czerskiej powiecie Garwolin.
Dynamicznie rozwijający się wówczas Osieck, w którym przybywało domów szczególnie wówczas drewnianych za sprawą swoich mieszkańców zapragnął podnieść osadę do rangi miasta. Starosta osiecki z poparciem Wojewody Mazowieckiego zwrócił się do Króla Augusta o nadanie osadzie praw miejskich, które uzyskał w roku 1558.
Miasto uzyskało herb, będący symbolem jelenia przy studni na czerwonym tle, który do dziś pozostał herbem Osiecka.
Herb ten znalazł swoje miejsce nad wejściem do znajdującego się na środku rynku ratusza. Jak głosi historia herb odzwierciedla położenie i bogactwo związane z lasem, zwierzyną łowną i do dziś bijącymi źródłami doskonałej zimnej wody.
Szybki rozwój gospodarczy miasto zawdzięczało licznemu rzemiosłu i prężnemu handlowi. W Osiecku od niepamiętnych czasów działali rzemieślnicy zrzeszeni w cechach, z których najliczniejszymi były: garncarzy, kowali, stolarzy cieśli i szewcy.
O wielkiej sławie Osiecka stanowił założony w XV wieku przez książąt mazowieckich zwierzyniec otoczony ostrokołem. Zwierzyniec oraz zameczek myśliwski, przy którym powstał folwark zostały wybudowane w miejscu dawnego grodu. Książęta polowali w Puszczy Osieckiej rozpościerającej się jeszcze w XVI wieku pomiędzy Wisłą, Wilgą i Świdrem.
Gród osiecki stanowił schronienie dla świt królewskich zarówno w czasie łowów jak i panującej w stolicy zarazy morowej.
Szczyt swojego rozwoju Osieck osiągnął na przełomie XVI/XVII wieku. Do ówczesnego starostwa osieckiego należały między innymi oprócz miejscowego folwarku, 22 wsie i 4 młyny. Sam Osieck liczył ponad 1000 mieszkańców zamieszkujących około 200 domów. Był on wtedy nie tylko zamożnym i godnym, ale liczącym się miastem Mazowsza. Najazd wojsk szwedzkich położył kres rozwijającemu się miastu i jego starostwu. Spalone zostały budowle publiczne ( kościół, ratusz i dwór ) a z wskazanej liczby budynków pozostało zaledwie 25%.W czasie słynnego „potopu” szwedzkiego zniszczeniu uległ również zwierzyniec osiecki. W roku 1869 Osieck, podobnie jak większość mazowieckich miasteczek, utracił prawa miejskie.
W 1870 roku Osieckowi nadano rangę miejscowości gminnej, wyznaczając w nim siedzibę władz nowo powstałej gminy.
Bibliografia:
[1] O Dawnym Osiecku i Jego Starostwie, Szkic historyczny Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Osiecka i Okolicy, prof. dr Czesław Mętrak, Siedlce 1983
[2] Zarys rozwoju historycznego Osiecka, Bogdan Strzeżysz,
[3] Mazowiecki Park Krajobrazowy, Zarząd Mazowieckiego i Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, Otwock 1998